Berbermuziek is een van de oudste tradities van Marokko en blijft een levendig onderdeel van zijn culturele erfgoed. Ook bekend als Amazigh-muziek, vindt het zijn oorsprong bij het Berbervolk dat de Atlasgebergte, Rifgebergte en Sahara-regio’s van Marokko bewoont.
Deze muziek is gevuld met enthousiasme en passie, diep verbonden met de geschiedenis. Het kenmerkt zich door vrolijke bruiloftsliederen, meeslepende oorlogskreten en prachtig ritmische lyrische poëzie.
De klank van Berbermuziek zul je waarschijnlijk tegenkomen in heel Marokko, van afgelegen bergdorpjes tot woestijnkampen. Het is meer dan alleen muziek, het is een levende culturele ervaring.
Wat is Berbermuziek?
Berbermuziek vertegenwoordigt eeuwenoude volkstradities die nog steeds levend zijn onder zijn nakomelingen. Het omvat collectief zingen, ritmisch klappen en percussie gespeeld op instrumenten gemaakt van lokale materialen zoals hout, dierlijke huid en metaal. De liederen worden over het algemeen uitgevoerd in het Tamazight, een van de belangrijkste Berberse talen.
Berbermuziek verschijnt in veel verschillende stijlen, afhankelijk van de regio:
- Ahidous: uitgevoerd door mannen en vrouwen die grote cirkels vormen in het Midden- of Hoge Atlasgebergte, met gesynchroniseerd zingen, klappen en dansen.
- Ahwash-dit gebeurt in Zuid-Marokko en is een open uitvoering op grote schaal, vaak tijdens festivals en dorpsfeesten.
- Rways-dit zijn traditionele Berberdichters en muzikanten uit de Souss-regio die zich bezighouden met muziek in verhalen vertellen.
- Guedra: een volledig Saharavormige, spirituele en hypnotische vorm van muziek gekenmerkt door trance-achtige ritmes en dans.
Deze stijlen veranderen iets van stam tot dorp, maar blijven trouw aan de essentie van identiteit, heel eenvoudig, sterk en verbonden met de landen.
De rol van dans in Berbermuziek
Dans is een essentieel onderdeel van Berbermuzikale optredens. De fysieke beweging van de dansers is direct verbonden met de beat van de drums of handgeklap. In tegenstelling tot andere dansvormen waar artiesten solo dansen, zoals ballet of moderne dans, wordt Berbermuziek in Marokko meestal uitgevoerd met dansers in groepen.
Enkele van de veelvoorkomende Berberdansen:
Ahidousdans:
Mannen en vrouwen kunnen op deze manier samen dansen in de vorm van een grote cirkel en staan vaak schouder aan schouder. Ze klappen en dansen en stappen op het ritme van de muziek. De dans wordt vaak begeleid door zingen in kronieken. Een zanger leidt het koor en ontwikkelt vaak een dichtregel tussen de koren.
Ahwashdans:
In deze stijl kunnen mannen en vrouwen soms in afzonderlijke lijnen dansen. De bewegingen zijn vaak krachtig en repetitief, uitdrukkend kracht en ritme. De groepen kunnen vrij groot zijn, vaak bestaand uit 30 of meer deelnemers. De dans wordt vaak uitgevoerd tijdens een bruiloft of een lokale bijeenkomst tijdens een festival in het dorp.
Guedradans:
Deze dans komt uit de Sahara en wordt uitgevoerd door vrouwen. Een vrouw danst terwijl ze zit of knielt met haar handen en bovenlichaam in langzame expressieve bewegingen. De dans is zeer spiritueel en wordt soms uitgevoerd onder de sterren.
Deze dansen zijn integraal voor het sociale en spirituele leven, met doelen die verder gaan dan alleen vermaak. Deze dansen helpen een gemeenschap te verenigen en worden vaak gebruikt om zulke sociale evenementen als bruiloften, oogstfeesten en religieuze heilige dagen te onderscheiden.
Veelvoorkomende Berbermuziekinstrumenten
Berber folk muziek vertrouwt op traditionele ambachtelijke instrumenten, die rauwe ritmes produceren die harmoniëren met het natuurlijke landschap.
1. Bendir (raamtrommel)
Een van de belangrijkste instrumenten in Berbermuziek, het bestaat uit een houten frame met strak gespannen dierenhuid eroverheen. De bendir wordt met de vingers of handpalm bespeeld en levert meestal een sterke beat bij het zingen en dansen.
2. Rebab (spike-viool)
Berberdichters, zangers en muzikanten, vooral uit de Souss-regio, gebruiken dit instrument om verhalen vertellen te begeleiden. Het instrument wordt bespeeld met een strijkstok en levert meestal een zachter geluid dat emotie opwekt bij de luisteraar.
3. Ghaita (dubbelrietfluit)
Een ghaita produceert luide en hoge tonen. Het is een speelse fluit gemaakt van hout. Dit verschilt van de moderne fluit. Het wordt meestal alleen gespeeld bij buitenfestivals of tijdens parades, omdat het geluid luid is en lange afstanden aflegt.
4. N’goni (snaarinstrument)
Een oudere versie van de banjo, het is gemaakt van hout en dierenhuid, geplukt met vingers en vaak gebruikt om vertellende liederen in te leiden.
5. Tbal (grote trommel)
Een grote dubbelzijdige trommel die traditioneel rond de taille wordt gebonden en met twee stokken bespeeld. Vaak te zien tijdens grote groepsdansen zoals Ahwash en Ahidous.
Deze instrumenten zijn eenvoudig, maar samen produceren ze een krachtig geluid dat open ruimtes vult en een sterke beat creëert voor zowel muziek als dans.
Waar Berbermuziek te ervaren in Marokko
Er is geen behoefte om ver te zoeken om Berbermuziek in Marokko te luisteren. Het wordt door het hele land gespeeld in dorpen, toeristenkampen, culturele centra en openbare festivals.
1. Marrakech en Fez
Deze steden hebben culturele shows met Berbermuzikanten voor bezoekers. Veel riads en sommige restaurants geven ook aan dat er traditionele muziekavonden zijn.Lees ook over Fez: Het historische en culturele juweel van Marokko
2. Atlasgebergte
Het is gebruikelijk dat bezoekers worden gevraagd om deel te nemen aan een Ahidous-optreden, vooral tijdens het bruiloftseizoen of tijdens religieuze festivals, als de bezoeker te voet door de Hoge Atlas trekt of verblijft in Berberdorpen.
3. Saharawoestijnkampen
In zowel Merzouga als Zagora, woestijnkampen organiseren avondvoorstellingen van Berber volkstraditiemuziek bij nachtelijke kampvuren. Bezoekers zullen de bendir, zingen en klappen onder de sterren horen.
4. Nationale Festivals
Festivals zoals het Timitar Festival in Agadir of het Gnaoua Festival in Essaouira hebben Berberacts uit het hele land. Het bijwonen van een festival is een prachtige manier om veel verschillende Berbermuziekstijlen op één plek te zien.
De betekenis achter de muziek
Veel Berberliederen vertellen verhalen over:
- Liefde en liefdesverdriet
- Natuur en landbouw
- Oorlog en moed
- Dagelijks dorpsleven
- Spirituele connecties en gebeden
De teksten zijn poëtisch en vaak geïmproviseerd. In feite worden sommige muzikanten beschouwd als Amazigh-poëten, bedreven in het creëren van verzen die diepe betekenis dragen terwijl ze de beat van de muziek volgen.Zelfs als je Tamazight niet begrijpt, is het gevoel in de muziek duidelijk—vreugde, verdriet, trots of hoop.Lees ook over andere populaire muziek in Marokko: Gnawa Muziek van Marokko: Oorsprong, Instrumenten en Festivals
Waarom Berbermuziek nog steeds belangrijk is vandaag
Ondanks de invloed van moderne popmuziek blijven de Amazigh-mensen hun traditionele muziek liefhebben en koesteren. Jonge muzikanten bouwen ook creatief voort op Berber-volksmuziek door het gebruik van nieuwe muziekstijlen zoals rap, elektronische beats en andere genres om ervoor te zorgen dat het relevant blijft voor toekomstige generaties.
Veel Berberfamilies zullen hun kinderen de liederen en bewegingen van de traditionele dans en muziek al op jonge leeftijd leren. Deze daad alleen al zorgt ervoor dat de Berbertaal en identiteit niet verloren gaan in een veranderende wereld.
Voor bezoekers aan Marokko is het luisteren naar Berbermuziek veel meer dan eenvoudig vermaak. Het is een uitnodiging in het leven, de geschiedenis en ziel en verbeelding van de mensen die daar al duizenden jaren wonen.
Laatste gedachten
Met zijn rijke geschiedenis en vreugdevolle ritmes dient Berbermuziek als een van de mooiste manieren om in contact te komen met de Marokkaanse cultuur. Van het diepe ritme van de bendir tot de energieke bewegingen van de Ahidous-dans, elke klank en gebaar draagt betekenis.
Als je een reis naar Marokko plant, zoek dan een manier om het live te horen. Plan een bezoek aan een bergdorp, verblijf een nacht in een woestijnkamp of woon een festival bij. Je hoeft de taal niet te begrijpen om de ziel van het Berbervolk door hun muziek te voelen.
Hun verhalen, drums en dansen blijven bij je lang nadat je reis eindigt.
Veelgestelde Vragen
Hoe wordt Berbermuziek genoemd?
Het wordt Amazigh-muziek genoemd, vernoemd naar het Berbervolk, dat zichzelf de Imazighen noemt.
Klinkt Berber als Arabisch?
Het zijn verschillende talen, maar Berber heeft in de loop van de tijd veel Arabische woorden geleend, waardoor ze enigszins vergelijkbaar klinken.
Zijn Berbers zwart of Arabisch?
Berbers zijn de inheemse bevolking van Noord-Afrika; ze zijn een aparte etnische groep, niet Arabisch.
Wat voor soort muziek is populair in Marokko?
Chaabi (populaire volksmuziek), Gnawa (spirituele), en regionale Amazigh-muziek zijn de meest populaire stijlen.
