Tijdens je reizen naar Marokko, in het bijzonder de levendige stad Marrakesh, heb je misschien een geluid gehoord dat zowel oud als levend leek – het voortdurende trommelen gecombineerd met diepe zangstemmen en het scherpe ritme van metalen klappen. Dit geluid is niets anders dan Gnawa-muziek. Maar het is meer dan alleen muziek; het is een spirituele en culturele traditie die het verhaal vertelt van de reis door geschiedenis, lijden, genezing en viering.
Laten we meer leren over de oorsprong van traditionele Gnawa-muziek. Ontdek wat er zo speciaal is aan de muziekinstrumenten van Gnawa. Ook hoe het magnifieke Gnawa-muziekfestival de straten van Marrakesh verlicht.
Dit is je kans om kennis te maken met een van de krachtigste tradities van Marokko, of je nu een muziekliefhebber bent, een fervent reiziger of gewoon nieuwsgierig.Lees ook: Marrakech International Film Festival
Wat is Gnawa-muziek?
Gnawa or Marokkaanse transmuziek: is een soort muziek die zeer traditioneel is in de Marokkaanse context, waarbij Afrikaanse spirituals, islamitische gebeden en de Marokkaanse volksritmes van de n’dar worden gecombineerd en waar de drums verschijnen en opvallen. Naast deze instrumenten heeft het de extatische kunst van dansen en theatrale uitvoering.
Maar cultureel en spiritueel gezien vormen de oorsprongen van deze muziek een heel ander verhaal. De mensen spelen de muziek en dansen om mensen te helpen hun afkomst te herinneren. Het heeft hun echte verhaal, de strijd van hun West-Afrikaanse afstammelingen, geschenken van een moedig spirit, zelfs vreugde.
Ze zingen geschiedenissen van slavernij en vrijheid. De Gnawa-muziek van Marrakesh herleeft de strijd om bewondering voor en van God, en de waarde van kracht en onafhankelijkheid. De stijl van Gwana in Marrakesh zingt, tot op vandaag, gedichten die al deze zware gevoelens samenvoegen.
De oorsprong van Gnawa-muziek
Gnawa staat bekend als de afstammelingen van tot slaaf gemaakte Afrikanen, wat de wortels van Gnawa-muziek vormt. Er wordt geloofd dat ze via de trans-Sahara-routes naar Marokko zijn gebracht. Deze mannen en vrouwen werden weggehaald uit plaatsen zoals Mali, Soedan en Ghana. Ze brengen hun muziek en spiritualiteit evenals rituelen met zich mee. Hun leven was erg een strijd, waardoor ze ervoor zorgden dat ze een verbinding hadden met hun wortels.
Ze begonnen geleidelijk hun Afrikaanse tradities te mengen met de lokale Marokkaanse en islamitische spirit. De fusie gaf geboorte aan een nieuwe praktijk van spiritualiteit die muziek, dans, gebed en genezing omvatte. Zo groeide het concept van Gnawa-muziek in Marokko.
Oorspronkelijk werden deze uitgevoerd binnen gesloten kringen tijdens religieuze ceremonies genaamd lila — evenementen die de hele nacht doorgaan om zowel het lichaam als de ziel te genezen. Sporen van dezelfde tradities bestaan nog steeds in de huidige uitvoeringen van Gnawa, maar de muziek overstijgt ver zijn oorspronkelijke gemeenschapsgedrag.
Instrumenten van Gnawa-muziek
Het geluid van deze muziek is heel uniek. Het is krachtig, ritmisch en doordrenkt met emotie. Dit geluid wordt tot leven gebracht door een speciale reeks traditionele Gnawa-muziekinstrumenten. Laten we de belangrijkste instrumenten verkennen die in Gnawa-uitvoeringen worden gebruikt.
1. Guembri (of Sintir)
Dit is het hart van de Marokkaanse transmuziek. Het is een driesnarige basinstrument gemaakt van hout, kamelenhuid en geitendarm. Het lijkt op een mix tussen een gitaar en trommel. De guembri maakt diepe, aardse geluiden die de muziek zijn ziel geven. Het wordt meestal bespeeld door de hoofd-muzikant, genaamd Maâlem.
2. Qraqeb (of Krakebs)
Dit zijn grote geslagen metalen castagnetten die klikken als de luidheid van kettingen die werden gebruikt tijdens de slavernij als herinnering aan het verleden. Ze vormen de ruggengraat van het klapritme van Noord-Afrikaanse spirituele jazz/blues.
3. Tbel (of Drum)
Een grote dubbelzijdige trommel, geslagen met stokken of handen, geeft extra energie aan de uitvoering en ritme aan de uitvoeringen als geheel, vooral bij grote ceremonies en festivals.
Deze instrumenten komen samen om een geweldig en geestverruimend, trans-inducerend geluid te creëren dat het lichaam evenals de geest wekt en activeert. Ze zijn niet zomaar muziekinstrumenten: Ze betekenen geschiedenis, identiteit en kracht.
Gnawa-muziek in Marrakesh
Marrakesh is een van de beste steden om de Sub-Saharaans Afrikaanse gewortelde ritmes/geachants van Marrakesh te horen en voelen, in de straten van de medina, waar straatuitvoeringen en kleine groepen optreden net buiten winkels en cafés. Maar de lokale bevolking weet dat de ervaring ligt in de evenementen en nachten wanneer de muziek de programma’s vult: je kunt zitten en genieten van een volledige uitvoering.
Bij zulke evenementen, zien we uitvoerders in kleurrijke gewaden dansen met veel energie en liedjes zingen. Veel van de liedjes bevatten gebeden in lof en verhalen van vrijheid, liefde en genezing. Of je de taal begrijpt of niet, je zult altijd de emotie erachter voelen.
De Marrakshis zijn erg trots op hun erfgoed van Gnawa. De interesse van toeristen en muzikanten wereldwijd heeft geholpen om dit erfgoed te ontwikkelen terwijl het nog steeds de historische perspectieven respecteert.
Het Gnawa Muziekfestival
Het bijwonen van het Gnawa-ritualen muziekfestival is een van de meest opwindende manieren om deze traditie volledig te ervaren. Het Gnawa Festival in Marrakesh is een jaarlijks cultureel hoogtepunt op de Marokkaanse kalender.
Dit festival omvat praktisch alle stads-podia met optredens van artiesten uit heel Marokko, Afrika, en zelfs Europa en de Verenigde Staten. Verwacht innovatieve Gnawa-uitvoeringen te horen met fusiebands en internationale artiesten die jazz, blues, en rock en ritmes geïnspireerd door de Gnawa-sound incorporeren.
Het festival duurt meestal meerdere dagen en omvat:
- Gratis concerten op openbare pleinen
- Culturele gesprekken en workshops
- Kunst- en ambachtenmarkten
- Genezingsceremonies en dansvoorstellingen
Dit evenement viert niet alleen muziek, maar ook geschiedenis, geest en brengt gemeenschappen samen rond de hoofdboodschap – die van vrede, eenheid en respect voor traditie.
Lees ook: Berbermuziek in Marokko
Waarom zou je naar Gnawa-muziek luisteren?
Dus, als je van plan bent Marokko te bezoeken of gewoon vanuit huis dit prachtige land wilt verkennen, neem dan een paar minuten de tijd om te luisteren naar de spirituele klanklandschap van Marokko. Deze zielvolle Gnawa-melodie opent de oren en het hart.
En het is meer dan de moeite waard om te ontdekken omdat:
- Dit een buitengewoon diep verhaal van overleving en genezing vertelt
- Combineert de cultuur, het geloof en de geschiedenis in één geluid
- Het is tegelijkertijd rustgevend en energiek
- Het verbindt iemand nauw met een gebied van Marokko dat zelden door toeristen wordt bezocht
Nu steeds meer artiesten wereldwijd samenwerken met Gnawa-muzikanten, bereikt deze traditie inderdaad nieuwe oren over de hele wereld. Maar in het hart blijft het een heilige en persoonlijke uitdrukkingsvorm voor het Marokkaanse volk.
Laatste gedachten
Gnawa is niet alleen een bewijs van de Marokkaanse cultuur, maar ook een voortdurende herinnering aan Afrikaanse identiteit, een voertuig voor spirituele genezing en een bevestiging van menselijke capaciteit. Zijn noten zullen blijven resoneren in harten overal, van de verborgen plaatsen in Marrakesh tot het grote podium van het Gnawa-muziekfestival.
Als je de kans krijgt om de ervaring live in Marrakesh mee te maken, doe het dan. Luister naar de guembri terwijl je meeklapt met de qraqeb. Laat het ritme je meenemen op een reis – een testament voor een volk dat pijn in kracht transformeert.
Verken. Luister. Voel. Dat is de essentie van de ervaring van Gnawa-muziek in Marokko.
Veelgestelde vragen
Is Gnawa-muziek alleen voor religieuze ceremonies?
De genezingsrituelen die ooit lila werden genoemd, waren de kern van de ceremonies. Vandaag de dag, hoewel voor velen heilig, is de ceremonie enigszins een openbaar concert of festival geworden, en velen delen op hun beurt hun liefde voor Gnawa-muziek en cultuur met medemens en culturen voor buitengewone culturele en muzikale aantrekkingskracht.
Wat is het belangrijkste doel van een Gnawa lila ceremonie?
Een lila is een spirituele ceremonie die de hele nacht duurt en gericht is op handling en trance. De muziek, de dansen en de teksten zijn bedoeld om de aanwezigen in contact te brengen met hun voorouderlijke geesten voor zuivering en welzijn.
Kan ik dansen op Gnawa-muziek?
Absoluut! Gnawa-muziek is vaak zeer ritmisch en uitnodigend voor beweging. Hoewel dansen een oude traditie van de ceremonie is, als mensen de kans krijgen om de beat in hun lichaam te voelen, moet iedereen worden aangemoedigd om te grooven en te bewegen op rockende ritmes.
Waar kan ik authentieke Gnawa-muziek ervaren in Marokko?
Naast het jaarlijkse festival van Marrakech, kan men ook straatmuziek zien uitgevoerd op stadspleinen zoals Djemaa el-Fna of concerten georganiseerd voor culturele doeleinden en traditionele lila activiteiten in Essaouira of Marrakesh.
Hoe heeft Gnawa-muziek andere muziekgenres beïnvloed?
Gnawa is wereldwijd een ongeëvenaard ritme en spirituele verhevenheid die talloze artiesten vangt! Het is vrij normaal dat Gnawa-muzikanten samenwerken met jazz-, blues-, rock- en elektronische artiesten, kleurrijke fusies van zowel oude geluiden als eigentijdse stijl creëren.
